“Terlajak perahu boleh diundur, terlajak kata buruk padahnya” – pepatah Melayu
Pepatah Melayu yang sudah sinonim dengan kehidupan seharian kita jelas menunjukkan bahawa penggunaan akal untuk berfikir secara mendalam dan secara lengkap dari setiap sudut dimensi adalah amat penting sebelum penggunaan lidah untuk memetik kata-kata yang mahu diluahkan.
Hak bersuara itu hak setiap manusia tidak kira latar belakang, umur mahupun jantina. Semua berhak menyuarakan pendirian, pandangan dan perspektif masing-masing terhadap apa jua yang terlintas pada fikiran mereka.
Dewasa ini, isu menuntut lebih luas ruang dalam kebebasan bersuara seakan-akan cendawa tumbuh selepas hujan kerana ia kini menjadi bualan hangat ramai pihak. Golongan muda seperti mahasiswa khususnya selalu menaikkan isu ini. Kesemuanya bertujuan menuntut agar suara mereka didengari dan dihargai.
Kebebasan bersuara oleh setiap insan telah jelas termaktub dalam Perkara 19 Pengisytiharan Hak Asasi Manusia Sejagat iaitu satu pengisytiharan makluman ketika Perhimpunan Agung Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu pada 10 Disember 1948 bertempat di Palais de Chaillot, Paris.
Selain itu, Hak bersuara juga diiktiraf dalam undang-undang hak asasi manusia antarabangsa seperti Perjanjian Antarabangsa mengenai Hak-hak Sivil dan Politikal (ICCPR). Antara dokumen penting lain yang mengiktiraf hak bersuara ialah Konvensyen Eropah mengenai Hak Asasi Manusia (Perkara 10- sumber), dan Piagam Afrika mengenai Hak Asasi Manusia dan Rakyat (Perkara 9- sumber).
Kebebasan bersuara juga boleh dijumpai dalam dokumen-dokumen hak asasi manusia awal, seperti Magna Carta British (1215) dan Peristiharan Hak-hak Manusia (1789), dokumen penting Revolusi Perancis. Amalan sistem demokrasi secara asasnya menunjukkan setiap insan berhak bersuara kerana mereka berhak untuk memilih pemimpin mereka.
Di Malaysia pula, kebebasan bersuara telah termaktub dalam Artikel 10(1)(a) Perlembagaan Persekutuan dengan Artikel 10(1)(a) menyebut “setiap rakyat mempunyai hak dalam kebebasan bersuara dan menyuarakan pandangan”.
Nah, sudah banyak organisasi besar termasuklah negara yang mengiktiraf kebebasan bersuara tetapi mengapa masih ramai yang masih rasa dirinya disekat daripada bersuara sehingga ada yang ke jalanan seakan-akan kebebasan bersuara sudah tidak wujud lagi. Benarkah isu yang sering dibangkitkan iaitu sudah tidak wujud kebebasan bersuara di Malaysia?
Di antara undang-undang yang ada kaitan dengan kawalan terhadap kebebasan bersuara di Malaysia termasuklah:
- Akta Hasutan 1948
- Akta Kefitnahan 1957 (Akta 286)
- Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960
- Akta Rahsia Rasmi 1972
- Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984 (Akta 301)
- Akta Polis Lain-lain akata berkaitan (termasuk Kanun Keseksaan)
Mempersoal kekuatan sebenar Artikel 10 Perlembagaan
Seperti yang telah dinyatakan, hak setiap rakyat untuk bersuara, berhimpun dan berpersatuan telah jelas termaktub dalam Artikel 10 Perlembagaan Persekutuan tetapi ramai menyuarakan pandangan sepakat yang mengatakan kekuatan artikel ini adalah lemah kerana wujudnya banyak undang-undang lain di negara ini yang seakan-akan mengurangkan tahap kekuatan Artikel 10 tersebut.
Misalnya Akta Perhimpunan Aman (APA) 2012 menyenaraikan syarat-syarat ketat untuk pihak yang ingin mengadakan sebuah perhimpunan aman tanpa senjata. Misalnya Seksyen 9 APA mewajibkan penganjur memberitahu Pegawai yang menjaga daerah polis di mana perhimpunan itu hendak diadakan, dan Seksyen 4 APA yang menyenaraikan syarat-syarat penganjuran dan penyertai perhimpunan tersebut.
Selain itu, kewujudan Akta Hasutan 1948 turut giat dipersoalkan oleh kebanyakan pihak. Antara yang hangat ialah isu kekuatan Akta Hasutan mengatasi kekuatan Artikel 10 Perlembagaan Persekutuan. Hal demikian adalah kerana sudah terdapat banyak rakyat yang ditahan dibawah akta ini kerana dianggap menghasut keharmonian penduduk dan juga kedaulatan negara sedangkan kebanyakannya cuma meluahkan perasaan mereka.
Malah Seksyen 11 Akta Hasutan 1948 ini membenarkan penangkapan tanpa waran kepada sesiapa dengan munasabah yang disyaki telah atau cuba atau bersubahat dalam melakukan apa-apa kesalahan berkaitan dengan Akta tersebut.
Beralih kepada Akta Penerbitan dan Percetakan Akhbar 1984 yang memberi kuasa penuh kepada Menteri Dalam Negeri untuk menarik atau menggantungkan lesen penerbitan dan percetakan akhbar mana-mana syarikat penerbitan dan boleh melakukan perkara tersebut tanpa ada had masa pergantungan lesen.
Kes ini boleh dirujuk kepada isu terbaru iaitu isu pergantungan lesen surat khabar mingguan The Heat selepas mereka menyiarkan artikel muka depan mengenai perbelanjaan Perdana Menteri, Datuk Seri Najib Tun Razak dan isterinya, Datin Seri Rosmah Mansor yang dianggap boros dan seterusnya menjatuhkan imej mereka.
Keseluruhan isi artikel tersebut adalah mempersoalkan perbelanjaan perdana menteri dan isterinya sahaja dan bukannya membuat tuduhan, hasutan ataupun lontaran kata-kata kesat kepada mereka. Jelas dalam artikel tersebut hanyalah tentang persoalan dan bukan lontaran tuduhan kepada pasangan tersebut. Malah jika perkara yang disebut dalam artikel itu adalah dianggap fitnah, mengapa tidak syarikat tersebut diheret ke mahkamah untuk disaman tetapi sekadar menarik lesen mereka?
Apabila Kebebasan Bersuara Itu Disalahguna???
1) Keretakan perkauman
Kekhilafan individu yang mementingkan diri tanpa mempersoalkan sensitiviti perkauman
menjadi punca keretakanperpaduan. Sayangnya, setelah hampir berdekad membina
perpaduan,dek sikap sesetengah individu yang memainkanperasaan kaum lain sangat
mendukacitakan.Contohnya, mempermainkan adat atau agama sesautu bangsa. Hal ini akan menyebabkan ketidakpuasan hati sesuatu bangsa dan seterusnya mewujudkan sikap
prejudis antara satu sama lain.
2) Pergaduhan atau peperangan
Kebebasan bersuara yang tidak rasional dan bersifat melulu boleh menyebabkan
pergaduhan kaum. Hal ini jelas terbukti melalui peristiwa 13 Mei 1969 iaitu ketidakpuasan
kaum terhadap kaum lain di Malaysia. Perkataan berbau lucah dan tidak sopan jelas boleh
membuat pergaduhan.
pergaduhan kaum. Hal ini jelas terbukti melalui peristiwa 13 Mei 1969 iaitu ketidakpuasan
kaum terhadap kaum lain di Malaysia. Perkataan berbau lucah dan tidak sopan jelas boleh
membuat pergaduhan.
